Jak się odnaleźć?
Co to jest sygnatura i dlaczego jest taka ważna?
Sygnatura sprawy jest to oznaczenie konkretnej sprawy, tylko jej właściwe. Przykładowo możesz spotkać się z następującą sygnaturą akt sądowych III K 468/08, gdzie: III – oznacza numer wydziału, K – Wydział Karny, 468 – numer kolejnej sprawy w danym roku, a 08 – to dwie ostatnie cyfry roku, w tym wypadku 2008 (por. § 31 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej). Natomiast w prokuraturze akta będą przykładowo oznaczone: PR ds. 300.2014, gdzie: PR oznaczać będzie symbol literowy jednostki, Ds – wydział dochodzeniowo–śledczy, 300 – numer kolejnej sprawy w danym roku, a 2014 – to cztery cyfry roku (por. § 71 zarządzenia Nr 48/15 Prokuratora Generalnego w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów oraz innych działów administracji powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury). Sygnatura jest bardzo ważna, gdyż pozwala na zachowanie porządku i szybkie odnalezienie sprawy. Znajdziesz ją na zawiadomieniu lub wezwaniu, które otrzymasz z prokuratury lub sądu. Jest ona niezbędna w sytuacji, gdy będziesz chciał zasięgnąć informacji na temat Twojej sprawy.
W jaki sposób mogę uzyskać informację na temat mojej sprawy w prokuraturze lub na Policji?
W postępowaniu przygotowawczym Ty także jesteś stroną. W związku z tym masz prawo do uzyskania informacji na temat Twojej sprawy. Informacji tych udzieli Ci sekretariat właściwej prokuratury albo prokurator lub funkcjonariusz Policji prowadzący sprawę. Informacji możesz zasięgnąć udając się osobiście do prokuratury lub komisariatu Policji czy też za pośrednictwem telefonu, powołując się na sygnaturę sprawy.
W jaki sposób mogę uzyskać informację na temat mojej sprawy w sądzie?
Jeżeli jesteś stroną postępowania, tj. kiedy występujesz w roli oskarżyciela, masz prawo uzyskać informację od pracowników biura obsługi interesanta lub sekretariatu właściwego wydziału o stanie Twojej sprawy, odwiedzając osobiście biuro lub sekretariat. Możesz również telefonicznie skontaktować się z sekretariatem właściwego wydziału. O tym, czy w Twoim sądzie informacji telefonicznych udziela biuro obsługi interesanta czy sekretariat wydziału, zapytaj w sądzie. Taka informacja powinna widnieć także na stronie internetowej sądu. W sytuacji, gdy zasięgasz informacji przy użyciu telefonu, zapytaj swojego rozmówcę o jego imię i nazwisko. To zapobiegnie ewentualnym niejasnościom. W rozmowie z pracownikami sądu powołaj się na sygnaturę sprawy albo wskaż stronę postępowania (np. dane osobowe oskarżonego) i przedmiot sprawy. Prowadzona przez Ciebie rozmowa może być nagrywana, o czym powinieneś być uprzedzony przez pracownika sądu lub przez odtworzenie nagrania informującego, że rozmowa telefoniczna jest nagrywana. Warunkiem kontynuowania rozmowy telefonicznej jest złożenie oświadczenia o wyrażeniu zgody na jej nagrywanie. Niezłożenie oświadczenia o wyrażeniu zgody na nagrywanie rozmowy telefonicznej spowoduje przerwanie połączenia. Pamiętaj również o tym, że pracownik sądu przerwie rozmowę telefoniczną, jeżeli nie złożysz oświadczenia o wyrażeniu zgody na nagrywanie tej rozmowy. Będąc stroną postępowania możesz otrzymać informacje o sprawie, inne niż o terminie i o tym czy sprawa została rozstrzygnięta, jeżeli złożysz do sądu zapytanie skierowane drogą elektroniczną, podpisane za pomocą bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego przy pomocy kwalifikowanego certyfikatu albo też poprzez profil zaufany ePUAP; innym rodzajem podpisu elektronicznego, jeżeli zapytanie zostało przesłane z adresu poczty elektronicznej, który został uprzednio wskazany przez Ciebie w piśmie procesowym skierowanym do sądu lub osobiście przed sądem albo urzędnikiem sądowym jako adres służący do otrzymywania informacji jawnych o toczących się sprawach. Pamiętaj, aby w zapytaniu podać swoje imię i nazwisko oraz sygnaturę akt sprawy. Odpowiedź powinieneś otrzymać drogą elektroniczną, chyba że wymagać ona będzie przesłania odpisu pisma w formie papierowej (por. § 89, 90, 91 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych).
Co to jest wokanda (sesja)?
Kiedy znajdziesz właściwą salę, sprawdź na tablicy umieszczonej na drzwiach albo obok nich czy sprawa w jakiej zostałeś wezwany jest tam umieszczona. Ten spis spraw sądowych w kolejności, w jakiej mają być w danym dniu rozpatrywane, mający postać papierową lub elektroniczną, nazywa się wokandą lub sesją. Znajdziesz ją nie tylko na drzwiach sali rozpraw, ale także w sekretariacie. Jeżeli na wokandzie (sesji) nie odnalazłeś swojej sprawy, nie martw się. Czasami sprawy są przenoszone z jednej sali rozpraw na inną, dlatego w pierwszej kolejności sprawdź uważnie czy na drzwiach sali rozpraw nie ma informacji na ten temat. W sytuacji braku takiej informacji skieruj swoje kroki do sekretariatu właściwego wydziału. Tam wyjaśnią Ci przyczyny braku Twojej sprawy na wokandzie (por. § 59-62 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych; § 23-24 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej).
Jak trafić na wezwanie prokuratora?
Kiedy otrzymałeś wezwanie z prokuratury lub Policji, spokojnie przeczytaj, która prokuratura lub komisariat Policji Cię wzywa. Informację taką znajdziesz na kopercie i na samym wezwaniu. Z treści wezwania dowiesz się także w jakiej sprawie masz się stawić i kiedy. W oznaczonym dniu udaj się pod wskazany adres, pamiętając przy tym, aby wziąć ze sobą dowód osobisty. Wchodząc do prokuratury lub komisariatu Policji kieruj się prosto na portiernię. Tam zostaniesz zapytany gdzie chcesz iść, do kogo i w jakim celu. Osoba pracująca na portierni wszystko Ci dokładnie wyjaśni, więc postępuj zgodnie z jej wskazówkami.
Jak trafić na wezwanie sądu?
Kiedy doręczono Ci wezwanie z sądu, sprawdź dokładnie, o jaki sąd chodzi. Informację taką znajdziesz zarówno na kopercie, jak i na samym wezwaniu. Tam też podany będzie numer sali, w której odbędzie się rozprawa, a także dzień, dokładna godzina i inne szczegółowe informacje (takie same dane znajdziesz na zawiadomieniu). W dniu określonym w treści wezwania udaj się pod wskazany adres. Pamiętaj, że lepiej być wcześniej i trochę poczekać niż nerwowo biegać po korytarzach sądowych w poszukiwaniu sali rozpraw. Zabierz z domu dowód osobisty. Jest to bardzo ważne, gdyż przed przesłuchaniem zostaniesz poproszony o jego przedstawienie i w ten sposób zostaną sprawdzone Twoje dane osobowe. Wchodząc do sądu z pewnością zobaczysz tablicę informacyjną, która pomoże Ci w odnalezieniu właściwego piętra, pawilonu, korytarza itp. Jeżeli jednak masz wątpliwości gdzie powinieneś się udać, nie wahaj się pytać. Osoby pracujące w biurze obsługi interesanta czy też na portierni są po to, aby Ci pomóc. Zanim jeszcze udasz się pod salę rozpraw, najprawdopodobniej będziesz musiał przejść przez specjalną bramkę do wykrywania metali. Niczym się nie martw, ona jest także dla Twojego bezpieczeństwa.
Co zrobić, gdy do protokołu rozprawy wkradł się błąd?
Jeżeli stwierdzisz, że w treści protokołu pojawił się błąd lub nie zaprotokołowano istotnej w Twojej ocenie informacji, nie bój się zwrócić na to uwagę. Możesz również złożyć wniosek o sprostowanie protokołu rozprawy. Wniosek ten złóż w sądzie właściwym dla rozpoznania Twojej sprawy. Wskaż w nim zauważone przez siebie nieścisłości i opuszczenia (por. art. 152-155 k.p.k.).
Czy mam mieć z sobą jakieś dokumenty?
Pamiętaj, aby wziąć z domu dowód osobisty. Jest to bardzo ważne, gdyż przed przesłuchaniem zostaniesz poproszony o jego przedstawienie i w ten sposób zostaną sprawdzone Twoje dane osobowe (§ 82 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych).
Czy mogę nagrywać przebieg rozprawy na dyktafon?
Jeżeli działasz w charakterze oskarżyciela, sąd na Twój wniosek może udzielić Ci zgody na nagrywanie przebiegu rozprawy za pomocą dyktafonu. Pamiętaj także, że zawsze możesz robić notatki z przebiegu rozprawy (por. art. 358 k.p.k.).
Czy podczas składania zeznań mogę posiłkować się własnymi notatkami?
Podczas składania zeznań możesz posiłkowo korzystać z własnych notatek, aby nie pominąć żadnego szczegółu. Pamięć ludzka jest zawodna, więc zawsze lepiej jest zapisać sobie pewne informacje, np. numer dowodu rejestracyjnego, niż w chwili stresu wywołanego składaniem zeznań przed sądem próbować je sobie przypomnieć. Ponieważ jednak rozprawą sądową rządzi zasada ustności, a nie pisemności, nie możesz odczytać sporządzonych uprzednio przez siebie zeznań (por. art. 365 k.p.k.).
Czy trzeba wstawać w sądzie i kiedy?
W czasie wejścia sądu na salę rozpraw musisz pamiętać o tym, żeby wstać. W ten sam sposób zachowasz się, gdy będziesz przemawiać do sądu, jak i gdy sąd będzie zwracał się do Ciebie. Podobnie będzie przy ogłaszaniu wyroku, odbieraniu przez sąd przyrzeczenia oraz w czasie opuszczania sali przez sąd. Sąd może zezwolić Ci jednak na pozostawanie w pozycji siedzącej, gdy przemawiasz do sądu lub gdy sąd zwraca się do Ciebie w uzasadnionych przypadkach, a zwłaszcza gdy przemawiają za tym względy zdrowotne, długotrwałość wypowiedzi lub konieczność prawidłowego utrwalenia dźwięku albo obrazu i dźwięku (por. § 78 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych).
Jak mam się zwracać do sądu?
Zwracając się do sądu, używaj zwrotu „Wysoki Sądzie”, „proszę Wysokiego Sądu”. Pamiętaj o zachowaniu należytej powagi. Zadbaj o odpowiedni strój (krótkie spodnie i bluzka z dużym dekoltem nie będą dobrym rozwiązaniem). Przed wejściem na salę rozpraw wyłącz telefon komórkowy. Nie używaj obraźliwych słów, przekleństw, nie podnoś głosu i w żadnym wypadku nie żuj gumy. Może się zdarzyć, że w czasie Twojego przesłuchania sąd poprosi Cię, żebyś przytoczył słowa, jakie zostały skierowane do Ciebie przez oskarżonego lub przez Ciebie usłyszane. W tej sytuacji zakaz używania obraźliwych słów Cię nie dotyczy. Jeżeli czegoś nie zrozumiałeś lub nie dosłyszałeś, nie bój się pytać. Pamiętaj, że składasz zeznania przed sądem. W związku z tym nawet odpowiadając na pytania obrońcy czy też prokuratora, zawsze kieruj swoją odpowiedź w stronę sądu.
Jaki jest przebieg rozprawy sądowej?
Rozprawa zaczyna się od wywołania sprawy. Protokolant wyjdzie na korytarz i zaprosi na salę rozpraw wszystkie osoby, które przyszły w związku ze sprawą, posługując się w tym zakresie nazwiskiem oskarżonego (np. sprawa przeciwko Janowi Kowalskiemu). Wszystko to, co będzie miało miejsce podczas rozprawy, zostanie utrwalone w formie protokołu. Przebieg rozprawy może zostać ponadto nagrany za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk zainstalowanego na sali rozpraw. W pierwszej kolejności sąd będzie sprawdzał czy wszyscy, którzy mają być obecni na rozprawie, przybyli na nią. Może się zdarzyć, że sprawa, w której zostałeś wezwany zostanie odroczona (lub przerwana), tzn. nie będzie mogła się odbyć w tym terminie, ze względu na brak przybycia osób, których obecność jest obowiązkowa. Gdy jednak wszystko będzie się zgadzać, sąd po sprawdzeniu obecności poprosi świadków o opuszczenie sali rozpraw. Ty, jako pokrzywdzony, masz prawo pozostać na sali w trakcie całego procesu. Przewód sądowy rozpoczyna się od zwięzłego przedstawienia przez oskarżyciela zarzutów oskarżenia. Po przedstawieniu zarzutów oskarżenia przewodniczący zwróci się do oskarżonego z pytaniem czy ten przyznaje się do zarzucanego mu czynu i czy chce składać wyjaśnienia w sprawie. Jeżeli oskarżony z tego prawa skorzysta, usłyszysz jego wyjaśnienia. Zaraz potem zostaniesz przesłuchany, a następnie prokurator i obrońca będą przesłuchiwali pozostałych świadków i przeprowadzali inne dowody. W uzasadnionych wypadkach czynności dowodowe będzie również przeprowadzał sąd. Po wyczerpaniu wszystkich dowodów w sprawie przewodniczący zamknie przewód sądowy i udzieli głosu stronom. Jeżeli zdecydowałeś się występować w roli oskarżyciela, będziesz mógł zabrać głos. Krótko przedstaw sądowi, o co wnosisz. Zaraz potem sąd przystąpi do narady, która poprzedza wydanie wyroku. Narada, jak i głosowanie nad mającym zapaść wyrokiem, są tajne, w związku z tym nie będziesz mógł być w tym czasie obecny na sali rozpraw. Gdy sąd będzie gotowy, ogłosi wyrok, zostaniesz poproszony na salę. Ogłoszenie wyroku jest jawne (por. art. 108, 364 § 1, 381, 384-386, 405-406, 408 k.p.k.).
Czy przeglądając akta, mogę robić im zdjęcia aparatem fotograficznym?
Powinieneś wiedzieć, że przeglądając akta, możesz wystąpić do prokuratora, funkcjonariusza Policji lub sądu o wyrażenie zgody na wykonanie zdjęć interesującym Cię stronom akt aparatem fotograficznym. Pamiętaj, że nikt nie ma prawa pobierać od Ciebie opłaty za sporządzone zdjęcia. Samo udostępnianie akt jest bowiem darmowe, natomiast robienie zdjęć poszczególnym stronom akt porównywane jest do wykonywania z nich notatek.
Jak i gdzie mogę przeglądać akta w toku sprawy przed prokuratorem?
Musisz wiedzieć, że w postępowaniu przygotowawczym jesteś stroną i przysługują Ci pewne uprawnienia. Możesz przeglądać akta sprawy i sporządzać z nich kopie, chyba że zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu państwa – zostanie to ocenione przez prokuratora lub funkcjonariusza Policji. Akta sprawy przeglądać będziesz w sekretariacie właściwej prokuratury lub komisariatu Policji pod kontrolą wyznaczonego pracownika, asystenta lub funkcjonariusza Policji. Pamiętaj, aby zabrać ze sobą dowód osobisty, gdyż bez sprawdzenia Twojej tożsamości akta nie zostaną Ci udostępnione (por. art. 156 § 5 k.p.k., § 126 zarządzenia Nr 48/15 Prokuratora Generalnego w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów oraz innych działów administracji powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury). Jeżeli chcesz sporządzić kopie wskaż upoważnionemu pracownikowi, które strony akt Cię interesują. Za sporządzone kopie będziesz musiał zapłacić. Cena kopii jednej strony akt wynosi obecnie 1 złoty. Jeżeli chcesz, aby uzyskana przez Ciebie kopia została uwierzytelniona (będzie na niej przybita pieczęć świadcząca o tym, że kopia jest zgodna ze znajdującym się w aktach oryginałem), będziesz musiał uiścić kwotę 6 złotych, a jeżeli będziesz chciał otrzymać kopię na informatycznym nośniku danych, to będziesz musiał uiścić opłatę w wysokości 1 złoty za każdą stronę kopii powiększoną o 6 złotych za każdy wydany nośnik (por. § 2, 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości opłaty za wydanie kopii dokumentów oraz uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy).
Kto wydaje zgodę na przeglądanie akt w sytuacji wniesienia przez stronę do sądu odwołania od decyzji prokuratora wydanej w toku postępowania przygotowawczego i wysłania akt sprawy do sądu?
Jeżeli prokurator lub Policja wydadzą postanowienie o umorzeniu lub o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, a Ty wniesiesz na to postanowienie zażalenie, akta sprawy końcowo zostaną wysłane do sądu, który zajmie się rozpatrzeniem Twojego odwołania. Jeżeli po wysłaniu akt sprawy do sądu chciałbyś się z nimi zapoznać, to musisz wiedzieć, że mimo iż fizycznie akta znajdują się w sądzie, zgodę na ich udostępnienie Ci wydaje prokurator lub funkcjonariusz Policji prowadzący sprawę. Pamiętaj jedynie, że może on nie wyrazić na to zgody, jeżeli zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu państwa (por. art. 306 § 1 i 1a oraz art. 325a § 2 w zw. z art. 156 § 5 k.p.k.).
Co to jest prezentata?
Każde pismo wpływające do sądu jest opatrzone prezentatą. Prezentata jest pieczęcią z oznaczeniem sądu, na której zamieszcza się adnotację zawierającą datę i godzinę wpływu pisma, liczbę załączników, a także podpis przyjmującego pismo. Pamiętaj, że możesz zażądać poświadczenia przyjęcia pisma na kopii, którą posiadasz (por. § 14, 15 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej).
Gdzie mam złożyć pismo?
Pismo, które wnosisz do sądu, powinieneś złożyć w biurze podawczym. Jest to miejsce, które zajmuje się przyjmowaniem i wysyłaniem korespondencji. Miejsce to jest specjalnie oznaczone, w razie problemów, zawsze możesz o nie zapytać w informacji. Pismo możesz złożyć także pracownikowi upoważnionemu do przyjmowania korespondencji (por. § 14, 15 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej).
Gdzie mogę uiścić opłatę lub kupić znaki opłaty sądowej?
Powinieneś wiedzieć, że niektóre pisma wnoszone przez Ciebie do sądu podlegają stosownej opłacie. Jest to tzw. opłata sądowa, którą uiszcza się w znakach opłaty sądowej. Znaki te zakupisz w kasie sądu, która z reguły znajduje się na parterze, ewentualnie opłacisz w formie przelewu.
Gdzie powinienem zająć miejsce?
W zależności od tego, w jakim charakterze występujesz przed sądem, Twoje miejsce na sali rozpraw będzie się zmieniać. Jeżeli korzystasz z uprawnienia do bycia oskarżycielem posiłkowym lub prywatnym – zajmiesz miejsce obok prokuratora. Na miejscu dla publiczności usiądziesz wtedy, gdy nie zdecydowałeś się na występowanie w żadnej z powyższych ról. O podejście do barierki dla świadków zostaniesz poproszony przez sąd celem złożenia zeznań.
Jak wygląda sala rozpraw?
Sala rozpraw w sądzie ma szczególny wygląd, który został dokładnie określony w regulaminie urzędowania sądów powszechnych. Stół sędziowski z pewnością od razu zauważysz wchodząc na salę – będzie to duży stół znajdujący się na środku sali. Za stołem tym zasiądzie sąd. Miejsce dla publiczności będzie na wprost stołu sędziowskiego. Prokurator zasiądzie po lewej stronie, a oskarżony i jego obrońca zajmą miejsce po prawej stronie, patrząc z punktu widzenia miejsca dla publiczności. Protokolant zajmie miejsce z boku stołu sędziowskiego. Będzie on zapisywał wszystko to, co będzie miało miejsce na sali rozpraw. Bezpośrednio przed stołem sędziowskim zobaczysz barierkę do przesłuchań świadków. Na sali rozpraw może być również sprzęt przeznaczony do utrwalania i odtwarzania dźwięku i obrazu (por. § 12, 77 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych).
Kogo mogę spotkać na sali rozpraw?
Na sali rozpraw możesz spotkać się z wieloma osobami, których role w procesie szczegółowo określa prawo. Nie martw się, że nie będziesz wiedział z kim masz do czynienia. Pomogą Ci kolory tog, a dokładniej kolory ich żabotów (żabot jest to ozdoba z udrapowanego materiału, mocowana pod szyją na przedzie togi). Sędzia będzie ubrany w czarną togę, a jego żabot będzie miał kolor fioletowy. Ponadto sędzia – przewodniczący składu sędziowskiego będzie miał na sobie łańcuch z wizerunkiem orła. Prokuratora poznasz po czarnej todze z czerwonym żabotem. Na sali rozpraw spotkać możesz także obrońców lub pełnomocników, którymi będą adwokaci lub radcowie prawni. Będą oni mieli również czarne togi, zaś żaboty w wypadku adwokatów będą zielone, a w wypadku radców prawnych – niebieskie. W ten sposób na pewno nie pomylisz adwokata z prokuratorem, radcą prawnym czy też sędzią (por. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie wzoru stroju urzędowego sędziów; rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia stroju urzędowego prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury biorących udział w rozprawach sądowych; rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia stroju urzędowego adwokatów biorących udział w rozprawach sądowych; rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia stroju urzędowego radców prawnych biorących udział w rozprawach sądowych).
