Mediacja w sprawach rodzinnych

Mediacja w sprawach rodzinnych

W jakich sprawach cywilnych może być prowadzona mediacja?

Mediacja może być prowadzona we wszystkich sprawach cywilnych, w których dopuszczalne jest zawarcie ugody, tj. w sprawach, w których wynik postępowania jest zależny od woli stron. Zawarcie ugody, a tym samym prowadzenie mediacji, jest więc możliwe np. w sprawach o:
-zapłatę,
-zniesienie współwłasności,
-dział spadku,
-podział majątku wspólnego,
-należności ze stosunku pracy,
-rozstrzygnięcie o istotnych sprawach rodziny,
-zaspokojenie potrzeb rodziny,
-alimenty,
-ustalenie kontaktów z dzieckiem.
W sprawach o rozwód i separację, jeżeli istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa, przedmiotem mediacji może być także pojednanie małżonków. Jeśli do pojednania nie dojdzie, celem mediacji może być ugodowe rozwiązanie kwestii dotyczących:
-zaspokojenia potrzeb rodziny,
-alimentów,
-sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej,
-kontaktów z dziećmi,
-spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację. Mediacja może także odgrywać istotną rolę w opracowywaniu przez strony porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Strony mogą bowiem w sposób bardzo szczegółowy i uwzględniający ich indywidualną sytuację określić między innymi:
-miejsce zamieszkania dziecka,
-sposób i harmonogram kontaktów z dzieckiem, zarówno osobistych, jak i z użyciem innych technik komunikacyjnych (telefonicznych i internetowych), w tym określenia zasad pokrywania ich kosztów,
-sposób kontaktów z dzieckiem przez pozostałych członków rodziny,
-udział w rozstrzyganiu o istotnych sprawach dziecka, w szczególności w zakresie wyboru szkoły, profilu nauki, opieki zdrowotnej,
-zasad wychowawczych i systemu wartości przekazywanych dziecku,
-zasad pokrywania kosztów utrzymania i wychowania dziecka.

Kiedy prowadzi się mediację?

Mediację prowadzi się przed wszczęciem postępowania sądowego lub w jego trakcie. Możliwe jest także prowadzenie mediacji po zakończeniu postępowania.

Jaka jest podstawa prowadzenia mediacji?

Mediację prowadzi się na podstawie:
-umowy o mediację,
-postanowienia sądu kierującego do mediacji.

Co powinna zawierać umowa o mediację?

Umowa o mediację powinna w szczególności określać:
-przedmiot mediacji, tj. przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć,
-osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora.

Umowa o mediację może zostać zawarta w postaci odrębnej umowy lub klauzuli mediacyjnej w umowie głównej.
Klauzula mediacyjna to odrębne postanowienie wprowadzone przez strony do zawieranej umowy, na podstawie którego strony zobowiązują się, że w przypadku, gdyby w przyszłości doszło pomiędzy nimi do sporu, zanim skierują sprawę na drogę sądową skorzystają z mediacji. Mediacja prowadzona na podstawie umowy o mediację jest autonomiczna (niezależna) w stosunku do postępowania sądowego, zatem może być prowadzona zarówno przed wszczęciem postępowania sądowego, jak i w jego trakcie oraz po jego zakończeniu.
Ważne: Umowa o mediację nie musi być zawarta na piśmie. Może być ona również zawarta poprzez samo
wyrażenie zgody na mediację.

Kiedy sąd może wydać postanowienie o skierowaniu stron do mediacji?

Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron. Nie jest jednak możliwe skierowanie stron do mediacji w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.
Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania. W sprawach o rozwód i separację sąd może skierować strony do mediacji w każdym stanie sprawy, by umożliwić stronom ugodowe załatwienie spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację.

Co zawiera postanowienie sądu o skierowaniu stron do mediacji?

Postanowienie sądu o skierowaniu stron do mediacji zawiera:
-wyznaczenie mediatora (wskazanie imienia i nazwiska mediatora),
-wyznaczenie czasu trwania mediacji na okres do miesiąca,
-upoważnienie mediatora do zapoznania się z aktami sprawy, o ile strony złożyły w tym zakresie zgodny wniosek.
Ważne: Strony mogą wybrać innego mediatora niż wyznaczony przez sąd. Strony mogą wnioskować o wyznaczenie dłuższego czasu niż miesięczny na przeprowadzenie mediacji.W trakcie mediacji termin na jej przeprowadzenie może zostać przedłużony na zgodny wniosek stron. Mediator nie może wnioskować o przedłużenie mediacji.

Kiedy następuje wszczęcie mediacji?

Wszczęcie mediacji następuje:
-przez stronę – z chwilą doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie,
-przez sąd -z chwilą ogłoszenia bądź doręczenia postanowienia o skierowaniu stron do mediacji. Jeśli w umowie o mediację strony określą sposób wyboru mediatora poprzez wskazanie jedynie listy stałych mediatorów, z której ma on być wybrany przez organizację społeczną lub zawodową prowadzącą tę listę, wówczas wniosek zostanie złożony tej organizacji. Dopiero ona dokona wyboru konkretnego mediatora, a następnie doręczy mu wniosek o przeprowadzenie mediacji. W takim wypadku wszczęcie mediacji nastąpi dopiero z chwilą doręczenia wniosku mediatorowi przez organizację społeczną lub zawodową.
Ważne: Przez wszczęcie mediacji przerywa się bieg przedawnienia. Przedawnienie to, najogólniej rzecz ujmując, okres po upływie którego nie jest możliwe skuteczne dochodzenie przed sądem roszczenia majątkowego. Jeśli zatem strona przez czas wskazany w konkretnych przepisach nie dochodzi na drodze sądowej bądź poprzez mediację swoich praw majątkowych, wówczas dłużnik może odmówić zaspokojenia roszczenia (spełnienia świadczenia).
Po każdym przerwaniu biegu przedawnienia, biegnie ono od początku (na nowo).

Co powinien zawierać wniosek o przeprowadzenie mediacji?

Wniosek o przeprowadzenie mediacji powinien zawierać:
-oznaczenie stron,
-dokładnie określone żądanie,
-przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie,
-podpis strony,
-wymienienie załączników,
-odpis umowy o mediację, jeżeli strony zawarły ją na piśmie.
Wniosek o przeprowadzenie mediacji nie stanowi pisma procesowego, nie musi zatem spełniać warunków przewidzianych dla tego rodzaju pism.

Kiedy nie dochodzi do wszczęcia mediacji?

Mediacja, pomimo doręczenia mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie zostaje wszczęta, jeżeli:
-stały mediator, w terminie tygodnia od dnia doręczenia mu wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówił przeprowadzenia mediacji,
-strony zawarły umowę o mediację, w której wskazano jako mediatora osobę niebędącą stałym mediatorem, a osoba ta, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, odmówiła przeprowadzenia mediacji,
-strony zawarły umowę o mediację bez wskazania mediatora i osoba, do której strona zwróciła się o przeprowadzenie mediacji, w terminie tygodnia od dnia doręczenia jej wniosku o przeprowadzenie mediacji, nie wyraziła zgody na przeprowadzenie mediacji albo druga strona w terminie tygodnia nie wyraziła zgody na osobę mediatora,
-strony nie zawarły umowy o mediację, a druga strona nie wyraziła zgody na mediację.

Kiedy nie prowadzi się mediacji?

Mediacji nie prowadzi się, gdy sąd wydał postanowienie o skierowaniu stron do mediacji, a strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację. Jest to zgodne z jedną z podstawowych zasad mediacji, jaką jest dobrowolność mediacji. Strona musi świadomie wyrazić zgodę na mediację, nie może pozostawać pod żadną presją ze strony sądu czy drugiej strony.

Kim jest mediator?

Mediator jest bezstronną osobą pomagającą stronom we wzajemnym wysłuchaniu, przedstawieniu własnych racji i argumentów, odnalezieniu wspólnych interesów, a także wypracowaniu możliwych rozwiązań. Mediator pomaga stronom skoncentrować się na problemach, uzgodnieniu na czym one polegają, a następnie wypracowaniu satysfakcjonującego strony porozumienia.
Mediator nie może narzucać stronom własnych propozycji rozwiązania konfliktu czy sporu. Musi zachować neutralność i bezstronność. Powinien prowadzić mediację w taki sposób, by ewentualna nierównowaga stron nie miała wpływu na przebieg mediacji i jej ostateczny wynik.

Kto może być mediatorem?

Mediatorem może być każda osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych. Mediatorem nie może być jednak sędzia, za wyjątkiem sędziego w stanie spoczynku. W sprawach o rozwód i separację oraz rodzinnych i opiekuńczych, o ile strony nie ustaliły mediatora, sąd kieruje strony do stałego mediatora posiadającego wiedzę teoretyczną, w szczególności posiadającego wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii lub prawa oraz umiejętności praktyczne w zakresie prowadzenia mediacji w sprawach rodzinnych.
Organizacje społeczne i zawodowe, które prowadzą listy stałych mediatorów i tworzą ośrodki mediacyjne, samodzielnie określają wymogi i kwalifikacje, jakie musi posiadać osoba, która chce być wpisana na listę stałych mediatorów.
Strony dokonując wyboru mediatora powinny kierować się przede wszystkim zaufaniem, jakie mają wobec mediatora. Bardzo ważne są jednak także inne przymioty i kwalifikacje mediatora. To bowiem jego wiedza, doświadczenie, dotychczasowa praktyka mediacyjna i zdolność szybkiego nawiązywania relacji interpersonalnych decyduje o satysfakcjonującym przebiegu mediacji, która choć nie zawsze doprowadzi do zawarcia ugody, to stworzy stronom szanse na ułożenie prawidłowych relacji w przyszłości.
Ważne: Ugoda zawarta przed osobą, która nie może pełnić funkcji mediatora, nie powinna podlegać zatwierdzeniu
przez sąd.

Jak można znaleźć mediatora?

Organizacje społeczne i zawodowe, których przedmiotem działalności jest mediacja, mogą prowadzić listy stałych mediatorów oraz tworzyć ośrodki mediacyjne. Wpis na listę stałych mediatorów wymaga pisemnej zgody mediatora. Ośrodki mediacyjne przekazują listy stałych mediatorów prezesowi sądu okręgowego, który ma obowiązek udostępnienia tych list wszystkim zainteresowanym. Informacje o stałych mediatorach można również znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (www.ms.gov.pl), stronach internetowych stowarzyszeń mediatorów, organizacji społecznych i zawodowych oraz instytucji zajmujących się mediacją.

Czy mediator może odmówić prowadzenia mediacji?

Stały mediator może odmówić prowadzenia mediacji wyłącznie z ważnych powodów, o których jest obowiązany niezwłocznie powiadomić strony, a jeżeli strony do mediacji skierował sąd – również sąd. Takimi powodami mogą być:
-choroba mediatora,
-niemożność przeprowadzenia mediacji z powodu dużej liczby już prowadzonych mediacji,
-sprawa nie nadaje się do mediacji.
Mediator ad hoc (tj. indywidualnie powołany do prowadzenia mediacji w konkretnej sprawie) może natomiast odmówić prowadzenia mediacji z każdej przyczyny i nie musi jej nikomu ujawniać.

Jak przebiega postępowanie mediacyjne?

Po wszczęciu mediacji, mediator niezwłocznie w porozumieniu ze stronami sporu ustala termin i miejsce posiedzenia mediacyjnego. Jeśli mediacja jest prowadzona na podstawie skierowania sądu, wówczas termin posiedzenia musi mieścić się w granicach określonych przez sąd. Zwykle w toku mediacji dochodzi do kilku nieformalnych spotkań, podczas których strony prezentują swoje stanowiska i punkt widzenia na istniejący pomiędzy nimi konflikt. W rozmowach towarzyszy im bezstronny i neutralny mediator, który pozwala nawiązać stronom dialog, choć one same nie widziały już możliwości nawiązania rzeczowej rozmowy i znalezienia rozwiązania sporu. Najczęściej pierwsze spotkanie mediacyjne poświęcone jest przekazaniu stronom przez mediatora informacji o mediacji, jej zasadach, określeniu problemu będącego źródłem konfliktu. Mediator odpowiada także na pytania i wątpliwości stron związane z przebiegiem mediacji, uzyskuje ewentualną zgodę na prowadzenie mediacji, a następnie ustala ze stronami termin właściwego spotkania mediacyjnego. Na spotkaniu takim strony przedstawiają swój punkt widzenia konfliktu, swoje oczekiwania i podejmują współpracę celem znalezienia najkorzystniejszego dla nich rozwiązania. Zdarzają się jednak sytuacje, że strony już na pierwszym spotkaniu rozpoczynają rozmowy dotyczące istniejącego pomiędzy nimi sporu i podejmują próby ugodowego jego zakończenia. W spotkaniu mediacyjnym za zgodą stron i w porozumieniu z mediatorem mogą wziąć również udział osoby trzecie, takie jak np.: członkowie rodziny, adwokaci, radcy prawni, eksperci. Spotkania mediacyjne powinny odbywać się w miejscu bezpiecznym i neutralnym, nie może to być zatem mieszkanie stron czy budynek sądu. Nie zawsze jednak dochodzi do mediacji bezpośredniej, bowiem wyznaczenie spotkania mediacyjnego nie jest wymagane, jeżeli strony zgodzą się na przeprowadzenie mediacji bez posiedzenia mediacyjnego. Mediator spotyka się wówczas z każdą ze stron osobno, ma obowiązek przekazywania informacji, stanowisk i propozycji pomiędzy stronami. Jego rola nie ogranicza się jednak do zwykłego pośrednictwa między stronami, nadal bowiem jego głównym zadaniem jest dążenie do ugodowego załatwienia sprawy. Taka mediacja nazywana jest mediacją pośrednią. Mediator pomaga także stronom sporu w sformułowaniu treści ugody. Z przebiegu mediacji sporządzany jest protokół.

Jaka jest treść protokołu z przebiegu mediacji?

W protokole z mediacji oznacza się wyłącznie:
-miejsce i czas przeprowadzenia mediacji,
-imię, nazwisko (nazwę) i adresy stron,
-imię i nazwisko oraz adres mediatora,
-wynik mediacji.

Jeżeli strony zawarły ugodę przed mediatorem, wówczas ugodę tę zamieszcza się w protokole albo załącza się do niego. Ugodę podpisują tylko strony. Jeśli strony nie mogą podpisać ugody (np. z powodu stanu zdrowia czy nieumiejętności pisania), niemożność tę mediator stwierdza w protokole. Mediator jest obowiązany doręczyć stronom odpis protokołu. Choć istotą mediacji jest rozmowa, to jednak w protokole z przebiegu mediacji nie zamieszcza się treści oświadczeń składanych przez strony, zajmowanych stanowisk ani też zgłaszanych propozycji rozwiązania konfliktu. Gdyby istniała obawa ujawnienia informacji przekazywanych drugiej stronie podczas trwania mediacji, wówczas strony z pewnością nie wyrażałyby chęci na szczerą rozmowę, która skutecznie zwiększa szanse powodzenia mediacji.

Gdzie jest przechowywany protokół z przebiegu mediacji?

O ile w toku mediacji prowadzonej na podstawie umowy o mediację doszło do zawarcia ugody, mediator ma obowiązek niezwłocznego złożenia protokołu z przebiegu mediacji w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej. Właściwość sądu określają przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Właściwość ogólna zależy od miejsca zamieszkania bądź siedziby strony, zaś właściwość wyłączna zależy od rodzaju określonej sprawy. Kodeks przewiduje na przykład, że powództwo o własność nieruchomości można wytoczyć wyłącznie przed sądem miejsca jej położenia. Jeżeli do zawarcia ugody nie doszło, mediator nie ma obowiązku składania protokołu w sądzie, ale musi przesłać protokół stronom. Jeśli do mediacji doszło na podstawie skierowania przez sąd, mediator ma obowiązek złożenia protokołu z mediacji także w sądzie rozpoznającym sprawę.

Czy wystarczy samo zawarcie ugody przed mediatorem?

Ugoda zawarta przez strony przed mediatorem wymaga zatwierdzenia przez sąd, by mogła uzyskać moc prawną ugody sądowej, tzn. by mogła wywoływać takie same skutki, jak w przypadku, gdyby strony zawarły ugodę przed sądem. Niezbędne jest przy tym złożenie przez stronę wniosku o zatwierdzenie ugody, bowiem sąd z urzędu nie może zatwierdzić ugody. Ani bowiem zawarcie ugody ani też złożenie przez mediatora protokołu w sądzie nie stanowi podstawy wszczęcia postępowania o zatwierdzenie ugody. Wniosek o zatwierdzenie ugody może złożyć każda ze stron samodzielnie. Możliwe jest także złożenie wspólnego wniosku przez pogodzone strony. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności. W pozostałych przypadkach sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym. O terminie posiedzenia niejawnego sąd nie zawiadamia stron, doręcza im jedynie odpis wydanego na takim posiedzeniu orzeczenia.W większości przypadków strony, które zawarły ugodę przed mediatorem, dobrowolnie realizują wzięte na siebie obowiązki. Niejednokrotnie nie ma zatem nawet konieczności zatwierdzania takiej ugody przez sąd. Jest to bardzo duża zaleta mediacji, bo strony czują się odpowiedzialne za wspólnie wypracowaną ugodę. Ważne: Jeśli żadna ze stron nie wystąpi o zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem, ugoda taka wywołuje jedynie skutki prawne ugody pozasądowej, tj. umowy prawa cywilnego. W praktyce oznacza to, że jeśli jedna ze stron ugody nie wywiązuje się z jej postanowień, np. nie spłaca zadłużenia w ustalonych terminach, druga strona nie może realizować takiej ugody w postępowaniu komorniczym. Na postanowienie sądu w przedmiocie zatwierdzenia ugody, w tym przez nadanie klauzuli wykonalności, przysługuje zażalenie. Jeśli zatem sąd odmówił zatwierdzenia ugody albo zatwierdzi ją tylko częściowo, a strony nie są z takiego rozstrzygnięcia zadowolone, mogą w terminie 7 dni od doręczenia im postanowienia wnieść zażalenie do sądu wyższej instancji. Należy jednak pamiętać, że zażalenie składa się za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone postanowienie.

Czy wniosek o zatwierdzenie ugody podlega opłacie?

Wniosek o zatwierdzenie, w tym przez nadanie klauzuli wykonalności, ugody zawartej przed mediatorem w wyniku prowadzenia mediacji na podstawie umowy o mediację podlega opłacie sądowej w wysokości 50 zł. Opłacie takiej nie podlega natomiast wniosek o zatwierdzenie ugody podlegającej wykonaniu w drodze egzekucji poprzez nadanie klauzuli wykonalności, gdy ugoda taka została zawarta przed mediatorem w postępowaniu mediacyjnym prowadzonym na podstawie postanowienia sądu kierującego strony do mediacji.

Kiedy sąd odmówi zatwierdzenia ugody albo nadania jej klauzuli wykonalności?

Sąd odmówi zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem albo nadania jej klauzuli wykonalności, w całości lub części, jeżeli ugoda:
-jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego,
-zmierza do obejścia prawa,
-gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.

Jaka jest moc prawna ugody zawartej przed mediatorem?

Ugoda zawarta przed mediatorem ma po jej zatwierdzeniu przez sąd moc prawną ugody zawartej przed sądem. Jeśli jednak przepisy wymagają, by umowa była zawarta w formie aktu notarialnego, wówczas nie wystarczy zawarcie ugody przed mediatorem. Strony w ugodzie zawartej przed mediatorem mogą jedynie ustalić warunki, na jakich zostanie zawarta taka umowa. Sama umowa będzie jednak musiała zostać zawarta przed notariuszem. Jako przykład wskazać można umowę sprzedaży nieruchomości, która musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego, aby była ważna w świetle prawa. W ugodzie zawartej przed mediatorem strony mogą więc ustalić cenę nieruchomości, sposób i terminy dokonywania płatności, ale samą umowę będą musiały zawrzeć przed notariuszem. Dopóki nie uprawomocni się postanowienie sądu o umorzeniu postępowania, strony mogą odwołać zgodę na zawarcie ugody. W konsekwencji do zawarcia ugody nie dojdzie. Roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd przedawnia się z upływem lat dziesięciu. W przypadku, gdy ugoda dotyczy roszczeń o świadczenia okresowe (np. alimenty, wynagrodzenie za pracę), roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega trzyletniemu przedawnieniu. Ważne: Ugoda zawarta przed sądem ma moc równą aktom notarialnym. Ugoda zawarta przed mediatorem, nawet po zatwierdzeniu jej przez sąd, takiej mocy nie ma.

Jakie są koszty mediacji w sprawach cywilnych?

Koszty mediacji pozasądowej określają strony konfliktu wraz z mediatorem w umowie o mediację. Koszty mediacji toczącej się na skutek skierowania przez sąd określone są w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 listopada 2005 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym. W sprawach o prawa majątkowe (np. o zapłatę, alimenty, podział majątku) wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 1.000 zł za całość postępowania mediacyjnego. W sprawach o prawa majątkowe, w których wartości przedmiotu sporu nie da się ustalić, oraz o prawa niemajątkowe (np. o kontakty rodzica z dzieckiem) wynagrodzenie mediatora za pierwsze posiedzenie mediacyjne, przeprowadzone w wyznaczonym przez sąd czasie mediacji, wynosi 60 zł, a za każde następne posiedzenie – 25 zł. W sytuacji, gdyby sąd upoważnił mediatora do zapoznania się z aktami sprawy, wówczas wynagrodzenie za całość postępowania podwyższa się o 10%. Mediatorowi przysługuje także zwrot niezbędnych udokumentowanych wydatków mediatora poniesionych w związku z przeprowadzeniem mediacji na pokrycie kosztów:
-przejazdów – w wysokości i na warunkach określonych w przepisach dotyczących wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej i samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju,
-zawiadomień stron,
-zużytych materiałów biurowych,
-wynajmu pomieszczenia niezbędnego do przeprowadzenia posiedzenia mediacyjnego, w wysokości nieprzekraczającej 50 zł za jedno posiedzenie.
Ważne: Mediator może wyrazić zgodę na prowadzenie mediacji bez wynagrodzenia.

Kto pokrywa koszty mediacji?

Koszty mediacji, w tym wynagrodzenie mediatora, pokrywają w całości strony. Koszty te strony pokrywają bezpośrednio mediatorowi na podstawie wystawionego przez niego rachunku lub faktury. Jeśli strony nie umówią się co do sposobu, w jaki będą pokrywać koszty mediacji, odpowiadają za te koszty solidarnie (tzn. że strony są wspólnie odpowiedzialne za wynagrodzenie mediatora). Ważne: Sąd nie ustala wynagrodzenia mediatora, nie może także zobowiązać stron do uiszczenia zaliczek na jego poczet.

Czy mediatorowi należy się wynagrodzenie, jeśli strony nie doszły do porozumienia?

Wynagrodzenie oraz zwrot wydatków należy się mediatorowi za przeprowadzenie postępowania mediacyjnego bez względu na jego wynik, tj. niezależnie od tego, czy strony dojdą do porozumienia czy też nie. Wynik mediacji nie ma także wpływu na wysokość wynagrodzenia mediatora.

Czy strona może się ubiegać o zwolnienie jej przez sąd od kosztów mediacji?

Sąd nie ma możliwości zwolnienia strony od kosztów mediacji, bowiem nie stanowią one kosztów sądowych. Strona, która uzyskała zwolnienie całkowite lub częściowe od kosztów sądowych, również będzie miała obowiązek pokrycia wynagrodzenia i zwrotu wydatków mediatora, o ile w postępowaniu dojdzie do przeprowadzenia mediacji na skutek skierowania sądu.

W jaki sposób są rozliczane koszty mediacji pomiędzy stronami w postępowaniu sądowym?

Do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji prowadzonej na podstawie skierowania sądu. Jeśli mediacja była prowadzona na podstawie umowy stron i strony nie zawarły ugody, wówczas do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji w wysokości nieprzekraczającej czwartej części opłaty należnej w danej sprawie, o ile postępowanie cywilne zostało wszczęte w ciągu trzech miesięcy od dnia zakończenia mediacji.
Według tych samych zasad do niezbędnych kosztów procesu zalicza się koszty mediacji prowadzonej na podstawie umowy stron, która zakończyła się zawarciem ugody, jednak sąd odmówił zatwierdzenia tej ugody. By jednak takie zaliczenie było możliwe, postępowanie sądowe powinno być wszczęte w ciągu trzech miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o odmowie zatwierdzenia ugody przez sąd.
Koszty mediacji odbytej na podstawie skierowania sądu rozliczane są według następujących zasad:
-jeżeli strony zawarły ugodę, wówczas koszty mediacji znosi się wzajemnie, chyba że strony umówiły się inaczej,
-jeżeli nie doszło do zawarcia ugody, wówczas strona, która przegrała sprawę ma obowiązek zwrócić przeciwnikowi – na jego żądanie – poniesione koszty procesu, w tym także koszty mediacji, chyba że strony umówiły się inaczej.

Jakie mogą być konsekwencje dla osoby, która wyraziła zgodę na mediację, a następnie odmówiła poddaniu się mediacji?

Takie zachowanie strony nie ma wpływu na treść rozstrzygnięcia, które zostanie wydane w sprawie. Sąd może jednak zobowiązać stronę, która najpierw wyraziła zgodę na mediację, a następnie bez ważnych powodów odmówiła poddania się mediacji, do zwrotu kosztów przeciwnikowi. Taki obowiązek sąd może nałożyć nawet wówczas, gdy strona odmawiająca poddaniu się mediacji wygrała proces.

Mediacja gospodarcza i wynikająca z prawa pracy

Dlaczego mediacje dla przedsiębiorców?

Każdy przedsiębiorca wie, że szybkie uzyskanie zapłaty za wydane towary lub usługi, decyduje nie tylko o rentowności jego firmy ale często o jej przetrwaniu. W dobie dużej konkurencyjności na rynku, przedsiębiorcy coraz bardziej podkreślają korzyści płynące z nieujawniania w swym otoczeniu informacji o nieporozumieniach ze swoimi kontrahentami. Taka negatywna informacja może być sygnałem dla konkurencji do przejęcia kontrahenta. Szybkość odzyskiwania pieniędzy, szybkość usunięcia przeszkód w wykonywaniu umów handlowych, niewielkie koszty odzyskania należności oraz dyskrecja tych działań, to podstawowe parametry wpływające na rosnącą popularność mediacji gospodarczych. Jest powszechnie widome, że odzyskanie przez podmiot gospodarczy należności lub uzyskanie rozstrzygnięcia na drodze sądowej jest długotrwałe i wymaga specjalistycznej wiedzy. Należy też pamiętać o związanych z tym kosztach finansowych wynoszących co najmniej 5% wartości przedmiotu sporu, zagrożeniu utraty kontrahenta oraz ryzyku ujawnienia w sporze informacji z pogranicza poufnych. Remedium dla postępowania sądowego są alternatywne metody rozwiązywania sporów, w szczególności zaś mediacje. O atrakcyjności mediacji dla przedsiębiorców decydują jej podstawowe cechy. Mediacja to sposób osiągania porozumienia przez same strony, korzystające z pomocy bezstronnego mediatora, który pomaga im wypracować ugodę.

Co mediacja daje przedsiębiorcy?

Dobrze przeprowadzona mediacja zapewnia szybkie, odformalizowane postępowanie, przy niewielkich kosztach i z gwarancją zachowania poufności. Mediacja daje możliwość zachowania lub odbudowania dobrych relacji między stronami. Same strony, z pomocą mediatora, wypracowują treść ugody, która jest przez nie akceptowana. Ugoda zawarta przed mediatorem, w odróżnieniu od ugody zawieranej przed sądem, daje możliwość ułożenia stosunków między podmiotami w sposób głębszy niż wynikający z zakreślonej w pozwie podstawy faktycznej i prawnej.Strony konfliktu, zawierając ugodę, akceptują taki sposób zakończenia sporu. To oznacza zazwyczaj dobrowolne wykonanie ugody, bez konieczności kierowania jej do egzekucji. Ocenia się, że około 80% ugód mediacyjnych jest wykonywanych dobrowolnie, bez przymusu egzekucyjnego. To oszczędza czas i pieniądze związane z postępowaniem komorniczym. Jednocześnie należy podkreślić, że jeśli zawarta w mediacji ugoda nie jest wykonywana dobrowolnie, można wystąpić do sądu o nadanie jej klauzuli wykonalności i skierować jako tytuł wykonawczy do egzekucji.

Czemu mediacja a nie sąd?

Kierując sprawę do sądu strony tracą kontrolę nad wynikiem postępowania. O ich sprawie rozstrzyga sąd, zaś strony mają ograniczony wpływ na rozstrzygnięcie sporu, wynikający ze szczegółowych przepisów procedury cywilnej. Kierując sprawę do mediacji, strony pozostawiają sobie całkowity wpływ na wynik zakończenia sporu. To one ustalają zasady procedowania, mogąc je ograniczyć w dowolny sposób. To one wybierają zgodnie mediatora, specjalistę w danej dziedzinie lub osobę z autorytetem, do której mają zaufanie. W ramach postępowania mediacyjnego strony przy udziale mediatora ustalają sposób rozwiązania istniejącego pomiędzy nimi sporu. W postępowaniu sądowym strony po zaprezentowaniu swoich stanowisk i dowodów na ich poparcie są zdane na ocenę konfliktu dokonywaną przez sędziego, który wydaje wyrok. Każda ze stron, w dowolnym momencie może z mediacji zrezygnować. Przy mediacji, to od stron zależy jak szybko ona się zakończy i jaką treść będzie miała ugoda, pod warunkiem ogólnej zgodności z prawem. W mediacji strony przedstawiają nawzajem swoje racje i samodzielnie decydują o sposobie zaspokojenia swoich interesów zgodnie ze swoimi potrzebami. Tylko wtedy, gdy jest to dla nich korzystne, strony zawierają ugodę. Udział w mediacji, sposób i czas jej zakończenia jest zależny od woli stron i ich potrzeb. Mediacja zakończona ugodą jest sukcesem stron, pozwala im osiągnąć zaspokojenie swoich potrzeb w krótszym czasie, przy zdecydowanie niższych kosztach finansowych, a przede wszystkim pozwala ograniczyć koszty emocjonalne związane z rozwiązywaniem sporu w postępowaniu sądowym. Mediacja pozwala uniknąć eskalacji konfliktu między stronami oraz stwarza szersze możliwości dla treści zawieranej przez nie ugody. Mediacja jest szybsza i relatywnie tańsza od postępowania sądowego.

Jak skierować spór do mediacji?

Jeszcze na etapie zawierania umowy z kontrahentem, przed powstaniem sporu, jest możliwość wprowadzenia do umowy zapisu, że w przypadku powstania sporu, strony w pierwszym rzędzie będą go rozwiązywały w drodze mediacji. Umowa może przewidywać, że mediacja prowadzona będzie przez mediatora. Można wskazać konkretną osobę lub wskazać, jako właściwy do mediowanie, konkretny ośrodek mediacji, który prowadzi listę mediatorów i z tej listy strony mogą wybrać wspólnie mediatora. Umowa może też przewidywać zasady powoływania mediatora do konkretnej sprawy (ad hoc). Podobne zasady kierowania sprawy do mediacji obowiązują już po powstaniu sporu. Strony mają możliwość zapisu na mediację prowadzoną przez konkretnego mediatora, lub przez konkretny ośrodek mediacji. Umowa o mediację, może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek o mediację do mediatora lub do ośrodka mediacji. Przykładowa klauzula o oddanie sporu do mediacji zawarta w umowie, może brzmieć następująco: ?Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy będą rozwiązywane w drodze mediacji przez mediatorów Ośrodka Mediacji przy (?), zgodnie z regulaminem tego Ośrodka, obowiązującym w dniu skierowania wniosku o mediację?. Istnieje też możliwość skierowania sporu do mediacji po zawiśnięciu sprawy w sądzie. Do momentu zamknięcie pierwszej rozprawy sąd może skierować sprawę do mediacji z urzędu lub na wniosek strony, potem może to uczynić jedynie na zgodny wniosek stron.

Jakie sprawy gospodarcze i z zakresu prawa pracy można kierować do mediacji?

Do mediacji z zakresu prawa gospodarczego i prawa pracy można kierować każdy spór i konflikt, w którym dopuszczalne jest zawarcie ugody. Szczególnie dotyczy to spraw o zapłatę należności, wykonania umów, ustalenia odszkodowań, roszczeń wspólników i akcjonariuszy przeciwko spółkom, ustalenia obowiązków w ramach umowy konsorcjum itd. Podobne zasady obowiązują przy kierowaniu do mediacji spraw z zakresu prawa pracy. Podkreślić należy, że oprócz roszczeń pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, w drodze mediacji można rozwiązywać wszelkie konflikty występujące w miejscu pracy: między poszczególnymi pracownikami, zespołami i wydziałami. Mediacje sprawdzają się w konfliktach pomiędzy menadżerami, konfliktach w organach spółek oraz w rozwiązywaniu sporów i roszczeń związków zawodowych w stosunku do pracodawców.