Kompensata
Kompensata jest to specjalne świadczenie pieniężne wypłacane ofiarom niektórych przestępstw. z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych (Dz. U. Nr 169, poz. 1415)
Do takiego świadczenia uprawnione są:
– osoby, które na skutek przestępstwa doznały naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia w postaci:
Ciężkiego uszkodzenia ciała (art. 156kk)
Średniego lub lekkiego uszkodzenia ciała (art. 157kk)
– osoby najbliższe (małżonek, osoba pozostająca z ofiarą we wspólnym pożyciu, wstępny, zstępny, przysposobiony, przysposabiający) jeśli w czasie popełnienia przestępstwa pozostawały na utrzymaniu ofiary, która poniosła śmierć na skutek tego przestępstwa.
Przykładowo, o kompensatę mogą ubiegać się ofiary pobicia, wypadków drogowych, a także dzieci, małżonek czy nawet rodzice, którzy pozostawali na utrzymaniu osoby, która w wyniku przestępstwa poniosła śmierć.
Kompensatę można otrzymać wyłącznie na pokrycie:
– utraconych zarobków lub innych środków utrzymania, na przykład w sytuacji gdy utrata zarobku nastąpiła w wyniku pobytu w szpitalu, albo uszkodzenie ciała poszkodowanego spowodowało niemożność wykonywania dotychczasowej pracy, lub zajmowania dotychczasowego stanowiska.
Przykład: w wyniku wypadku drogowego mężczyzna stracił nogę, a z zawodu był kierowcą. Uszkodzenie ciała nie pozwala mu na wykonywanie dotychczasowej pracy.
– kosztów związanych z leczeniem i rehabilitacją, przykładowo koszty dojazdów do szpitala, opłacenia turnusu rehabilitacyjnego, czy poniesienia kosztów specjalistycznych zabiegów nie pokrywanych w pełni z ubezpieczenia,
Przykład: koszty związane z samodzielnym dojazdem do placówki służby zdrowia, która wykonuje specjalistyczne zabiegi jako jedyna w kraju.
– kosztów pogrzebu,
W kwocie nie przekraczającej 12 tysięcy złotych. Jej przyznanie uzależnione jest od niemożliwości uzyskania pokrycia tych kosztów od sprawcy, z tytułu ubezpieczenia, ze środków pomocy społecznej, lub z innego źródła.
WAŻNE! Jeśli chcesz ubiegać się o kompensatę pamiętaj, żeby zbierać wszystkie dokumenty, potwierdzenia zapłaty, rachunki, itp. i dokładnie je opisywać. Możesz uzyskać zwrot jedynie tych kosztów, które znajdują potwierdzenie w przedstawionych przez ciebie rachunkach. Jeśli potrafisz udokumentować tylko część poniesionych kosztów, nie możesz wnioskować o zwrot całej kwoty. Jeśli twoje wydatki przekroczyły kwotę 12 tysięcy złotych sąd nie ma możliwości podniesienia kompensaty według własnego uznania.
Przyznanie kompensaty jest możliwe gdy:
– wszczęto postępowanie karne, lub
– odmówiono wszczęcia postępowania karnego na podstawie następujących przesłanek:
1. Ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze, przykładowo w sytuacji, gdy sprawca dobrowolnie odstąpił od dokonania czynu zabronionego
2. Oskarżony zmarł
3. Sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych, przykładowo jest pracownikiem ambasady zagranicznej działającej na terenie Polski
4. Nie ma wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, taka sytuacja występuje w przypadku ścigania na wniosek, gdzie bez takiego wniosku policja i prokuratura nie mają możliwości prowadzenia sprawy
5. Zachodzi inna niż wymieniona w kodeksie postępowania karnego okoliczność wyłączająca ściganie ? w tym wypadku chodzi o zabezpieczenie interesów pokrzywdzonego poprzez otwarty katalog przesłanek, kiedy sprawca nie może zostać osądzony ze względów formalnych, choć przestępstwo popełnił
Nie ma możliwości uzyskania kompensaty, jeśli postępowanie karne zostało umorzone na podstawie następujących przesłanek:
1.Czynu nie popełniono, albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia, czyli w sytuacji gdy policja lub prokuratura po zbadaniu sprawy stwierdzą, że nie ma wystarczających podstaw do jej prowadzenia,
2.Czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa, przykładowo w sytuacji gdy sprawca działał w stanie wyższej konieczności lub obronie koniecznej,
3.Społeczna szkodliwość czynu jest znikoma, czyli sprawca swoim zachowaniem nie wyrządził nikomu znacznej krzywdy,
4.Postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone albo wcześniej wszczęte toczy się,
5.Brak jest skargi uprawnionego oskarżyciela, w tym wypadku może chodzić o prokuraturę, lub o poszkodowanego w przypadku oskarżenia prywatnego,
6.a także jeśli zapadł wyrok uniewinniający stwierdzający brak popełnienia czynu, albo brak znamion czynu zabronionego.
Organem właściwym w sprawach o przyznanie kompensaty jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Wniosek o przyznanie kompensaty składa albo uprawniony albo prokurator w nieprzekraczalnym terminie 2 lat od dnia popełnienia przestępstwa.
Żądanie złożone po tym terminie jest bezskuteczne (uprawnienie do uzyskania kompensaty wygasa). Aktem wykonawczym do „ustawy kompensacyjnej” jest rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 września 2005 r. w sprawie wniosku o przyznaniu kompensaty (Dz. U. Nr 177, poz. 1476), zawierające wzór wniosku (załącznik nr 1 do pisma). Formularz wniosku wskazuje jakie dokumenty należy do niego dołączyć oraz informuje o treści przepisu art. 13 ust. 1 powoływanej ustawy, który określa warunki ewentualnego zwrotu przyznanej kompensaty.
WAŻNE! Wniosek składa się na specjalnym formularzu. Opłata za złożenie wniosku wynosi 40 złotych.
WAŻNE! W przypadku jakichkolwiek pytań lub wątpliwości możesz skorzystać z pomocy prokuratora okręgowego, który jest zobowiązany do udzielenia Ci wszelkiej niezbędnej informacji i pomocy.
Jeśli wszczęte postępowanie karne zostało umorzone lub zapadł wyrok uniewinniający z przyczyn, które nie pozwalają na wypłatę kompensaty, osoba, której ją przyznano, jest zobowiązana do jej zwrotu w terminie 30 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o powyższych okolicznościach. Kompensatę zwraca się do sądu rejonowego, który ją przyznał.
WAŻNE! Jeśli jesteś poszkodowany/a przestępstwem na terenie innego kraju Unii Europejskiej masz również prawo do uzyskania kompensaty. W takim wypadku należy zgłosić się do prokuratury okręgowej, właściwej dla Twojego miejsca zamieszkania w Polsce, która ma obowiązek przekazać Twój wniosek do odpowiednich organów orzekających na terenie państwa, w którym przestępstwo miało miejsce.
W celu uzyskania niezbędnych informacji dotyczących przyznania kompensaty w innych państwach Unii Europejskiej odwiedź stronę Europejskiego Atlasu Sądowniczego
