Informacje dla pokrzywdzonych
Zawiadomienie
Przede wszystkim, jeśli jesteś ofiarą lub dowiedziałaś (dowiedziałeś) się o popełnieniu lub usiłowaniu przestępstwa, natychmiast zawiadom Policję. Możesz to zrobić dzwoniąc na numer alarmowy (w sytuacjach nagłych), osobiście na posterunku Policji albo pisemnie.
Pamiętaj! Jeśli doszło do bójki (walka była wzajemna), to możesz ponieść odpowiedzialność karną, nawet jeśli ostatecznie uważasz, że to Ty jesteś osobą, która ucierpiała. Osobą pokrzywdzoną w rozumieniu prawa jesteś tylko wtedy, gdy miało miejsce pobicie, którego ty jesteś ofiarą.
Im szybciej zawiadomisz Policję, tym większe są szanse na wykrycie sprawców. Dla celów dowodowych przydatne także jest, jeśli Policja dzięki Twojemu zawiadomieniu przyjedzie na miejsce zdarzenia. Funkcjonariusze będą wtedy mogli sporządzić odpowiednią dokumentację oraz świadczyć przed sądem co do tych okoliczności, z którymi się zetkną.
Natomiast jeśli minął już pewien czas od przestępstwa, zwłaszcza jeśli masz do przekazania dużo informacji (daty, godziny, nazwiska), to lepiej jest je spisać i przekazać w takiej formie.
Pisemne zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa powinno zawierać datę, dane do kontaktu z Tobą (imię, nazwisko i adres) oraz dokładny opis znanych Ci faktów. Zawiadomienie najlepiej jest wysłać do jednostki Policji, która zajmuje się obszarem, na którym doszło do przestępstwa (ale można też wysłać do jakiejkolwiek innej, a zostanie ono przekazane). Pamiętaj, że pisemne zawiadomienie musisz podpisać.
Niezależnie od sposobu zawiadomienia, Policja lub prokuratura będzie chciała się z Tobą spotkać (nawet jeśli wszystko zostało opisane w liście), więc dostaniesz później wezwanie do przyjścia określonego dnia i złożenia zeznań.
Jeśli jesteś w stanie, to pamiętaj także o dowodach, które mogą się później przydać w sądzie. Mogą to być na przykład narzędzia, którymi posłużyli się sprawcy (kije, broń etc.) lub ich rzeczy osobiste (kurtka, torba), które zostały porzucone w pobliżu miejsca zdarzenia. Nie zbieraj ich samodzielnie, ale wskaż je Policji, która je w odpowiedni sposób zabezpieczy. Możesz także poprosić świadków zdarzenia, żeby zaczekali na przyjazd Policji lub zostawili swoje dane (imię, nazwisko, adres, nr telefonu) ? informacje takie mogą się przydać w późniejszym postępowaniu.
Obdukcja
Niezwłocznie po tym, jak doszło do przestępstwa trzeba także wykonać obdukcję, to znaczy pójść do lekarza, który wystawi odpowiednie zaświadczenie o Twoim stanie zdrowia (jeśli to Ty jesteś ofiarą przestępstwa). Obdukcję może sporządzić każdy lekarz, chociaż wskazane jest, by pochodziła ona od lekarza, który zajmuje się danym rodzajem obrażeń. Do lekarza na obdukcję możesz umówić się na zasadach ogólnych. Za taką obdukcję niekiedy trzeba zapłacić ? zależy to od konkretnej placówki służby zdrowia.
Na obdukcję może Cię także skierować Policja (możesz o to poprosić, Policja ma wtedy obowiązek Cię skierować). Wtedy wskazany Ci zostanie konkretny lekarz, a obdukcja będzie na pewno bezpłatna.
Niezależnie od sporządzenia obdukcji trzeba zadbać o zachowanie całej dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia ? wypisów ze szpitala, zaświadczeń lekarskich, rachunków itd.
W toku postępowania będzie jednak musiała być także sporządzona opinia biegłego sądowego ? lekarza. Opinia ta będzie oparta na ponownym badaniu lekarskim oraz analizie złożonej przez Ciebie obdukcji i ewentualnej innej dokumentacji lekarskiej. Dlatego też szczególnie istotne jest szybkie sporządzenie obdukcji, jeśli wywołane przez sprawcę obrażenia mają charakter zanikający (np. sińce).
Na podstawie dostarczonych przez Ciebie dokumentów oraz badania lekarskiego biegły sądowy wyda opinię, która posłuży sądowi do celów dowodowych.
W czasie postępowania
Udział w bójce lub pobiciu jest przestępstwem ściganym z urzędu, co oznacza, że Policja Prokuratura oraz Sąd same prowadzą całe postępowanie, w tym zbierają dowody, przesłuchują świadków i wymierzają karę. Mimo tego, jeśli jesteś pokrzywdzonym (pokrzywdzoną), to masz następujące możliwości działania.
Jeśli Prokurator umorzy śledztwo (np. uzna, że nie doszło do przestępstwa), to możesz złożyć zażalenie na takie postanowienie.
Jeśli mimo powyższego zażalenia Prokurator znowu umorzy śledztwo, to możesz samodzielnie wnieść akt oskarżenia do Sądu.
Możesz zostać oskarżycielem posiłkowym. Jeśli to nie Ty wniosłaś/wniosłeś akt oskarżenia to z faktem bycia oskarżycielem posiłkowym nie wiążą się żadne dodatkowe koszty. Jeśli akt oskarżenia został wniesiony przez Ciebie, to musisz liczyć się z poniesieniem kosztów procesu i obrony.
Oskarżyciel posiłkowy jest stroną w procesie, co oznacza, że może samodzielnie składać wnioski dowodowe, może się odwołać od wyroku itd. Aby zostać oskarżycielem posiłkowym trzeba złożyć odpowiednie oświadczenie. Ma się na to czas do momentu odczytania aktu oskarżenia, co następuje zwykle na pierwszej rozprawie (art. 54 § 1 kpk). Oświadczenie o tym, że chce się być oskarżycielem posiłkowym można złożyć ustnie albo pisemnie. W tym pierwszym wypadku, po prostu gdy sędzia zapyta Cię, czy chcesz zostać oskarżycielem posiłkowym, to możesz powiedzieć, że tak. W formie pisemnej możesz złożyć oświadczenie także przed rozprawą (np. po otrzymaniu zawiadomienia o jej terminie).
Możesz złożyć wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody (art. 46 kk). Masz na to czas do zakończenia pierwszego przesłuchania (po ewentualnym uchyleniu wyroku nie będzie można takiego wniosku złożyć przy ponownym przesłuchaniu – termin prekluzyjny) ? art. 49a kpk.
Jeśli nie chcesz skorzystać z powyższego prawa określonego w art. 46 kk, to możesz wytoczyć powództwo cywilne o odszkodowanie, które będzie rozpoznawane razem ze sprawą karną (tak zwane powództwo adhezyjne). Masz na to czas do momentu odczytania aktu oskarżenia (art. 62 kpk).
