Zgwałcenie
Przedmiot ochrony? wolność każdego człowieka do swobodnego decydowania o swoim życiu seksualnym, do wyboru partnera, czasu, miejsca i sposobu odbywania takich czynności.
Z założenia decyzje w tej sferze powinny być podejmowane przez konkretną osobę dobrowolnie, bez żadnego przymusu.
Kto doprowadza inną osobę ? przestępstwo to polega na określonym (przemoc, groźba, podstęp) działaniu człowieka w stosunku do innej osoby, którego efektem jest wymuszone na ofierze obcowanie płciowe albo inna czynność seksualna lub wykorzystanie seksualne.
UWAGA! Do zgwałcenia może dojść niezależnie od bliskości relacji pomiędzy sprawcą i ofiarą ? zgwałcenie na randce czy zgwałcenie w małżeństwie to też przestępstwo!
Nie ma znaczenia również płeć sprawcy i ofiary.
Fakt, że ofiarą jest kobieta lub mężczyzna, którzy świadczą usługi seksualne odpłatnie, nie wyklucza przestępstwa zgwałcenia.
WAŻNE! Sprawca może też doprowadzić (za pomocą przemocy, groźby, podstępu) do obcowania płciowego, poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej ofiary także Z OSOBĄ TRZECIĄ. Może faktycznie nie być uczestnikiem tych relacji z ofiarą, mimo to popełnia przestępstwo.
Obcowanie płciowe ? dotyczy stosunków seksualnych i obejmuje stosunki seksualne waginalne, oralne oraz analne zarówno heteroseksualne, jak i homoseksualne. Do obcowania płciowego zalicza się również zachowania polegające na wkładaniu różnych przedmiotów do pochwy lub odbytu ofiary.
Zgoda pokrzywdzonego ? nie jest elementem przestępstwa wyrażonym wprost, ale stanowi kluczowe pojęcie dotyczące tego przestępstwa. Do zgwałcenia dochodzi, gdy sprawca podejmuje określone zachowanie bez zgody, przełamując wolę lub działając podstępem.
Zgwałceniem jest również taki stosunek seksualny, na który zgodę sprawca na ofierze wymusił (przemocą, groźbą, podstępem) lub kiedy dokonał czynności seksualnej innej niż ta, na którą ofiara się zgodziła (np. ofiara godziła się na stosunek z użyciem prezerwatywy, ale nie godziła się na współżycie bez tej formy zabezpieczenia, co sprawca zlekceważył i zmusił ofiarę do stosunku bez prezerwatywy). Nie ma wymuszenia zgody, gdy sprawca np. bardzo długo ofiarę przekonywał, czy nawet błagał.
Brak zgody obejmuje nie tylko negatywną decyzję w danym zakresie, ale niewyrażenie decyzji pozytywnej. Do zgwałcenia dochodzi nie tylko wtedy, gdy ofiara wprost wyraziła sprzeciw/opór dla danej czynności, ale także wtedy, gdy nie zostało udzielone przyzwolenie.
UWAGA! Nie jest to kwestia jednoznaczna. Z orzecznictwa sądów wynika, że sytuacja, w której ofiara przyzwoliła na stosunek seksualny, nawet jeśli zrobiła to niechętnie, nie stanowi zgwałcenia.
Szczególnie, jeśli wcześniej ta ofiara wywarła na sprawcy wrażenie, że takiego przyzwolenia udzieli. Mówi się o tzw. oporze pozornym, który stanowi element gry seksualnej między osobami odbywającymi stosunek seksualny. W takim przypadku również nie mamy do czynienia ze zgwałceniem. Sprawca nie może się jednak ekskulpować (usprawiedliwiać) tym, że opór ofiary traktował jako pozorny. Wskazane jest więc dla uniknięcia nieporozumień, popełniania przestępstw i krzywdzenia ludzi, by nie zakładać lecz mieć pewność, że oboje partnerzy, którzy co najmniej ukończyli 15 lat wyrażają zgodę na stosunek seksualny.
WAŻNE!
Dla bytu przestępstwa zgwałcenia nie ma znaczenia, że ofiara miała innych partnerów, nie była dziewicą czy ma opinię ?łatwej?. Ważne jest, że nie chciała tego konkretnego stosunku, do którego została zmuszona przez sprawcę.
UWAGA! Brak zgody musi istnieć W CHWILI CZYNU. Nie można powoływać się na brak zgody, jeśli refleksja przyszła po zdarzeniu i ofiara stwierdza, że jednak nie chciała zbliżenia.
Nie ma zgwałcenia, gdy doszło do stosunku z osobą, która nie ma nad Tobą stosunku zależności, nawet jeśli się tego wstydzisz, ale odbył się z Twoim przyzwoleniem bo skrępowanie, chęć bycia ?cool?, ?na luzie? lub dobre wychowanie nie pozwoliło Ci powiedzieć ? ?nie?. Nie ma zgwałcenia, gdy doszło do stosunku z Twoim przyzwoleniem, ale nie wiesz jak wytłumaczyć to rodzicom.
Zgwałcenie to bardzo poważne przestępstwo i nie można obarczać winą i odpowiedzialnością za zgwałcenie nikogo, od kogo nie zależysz, tylko dlatego, że było Ci trudno zakomunikować, że tego nie chcesz. Nie możesz przerzucać winy za swoją nieumiejętność mówienia ?nie? na osobę, z którą nie łączy się sytuacja zależności i która odbyła z Tobą stosunek sądząc, że naprawdę się na to godzisz.
WAŻNE! Niezależnie od tego, jak zachowywała się ofiara, zanim u sprawcy pojawiła się chęć odbycia z nią stosunku, jeśli nie wyraziła na niego zgody, doszło do przestępstwa zgwałcenia.
Strój, makijaż, przyjęcie zaproszenia na kawę czy do mieszkania sprawcy lub sprawczyni, bądź też nawet kokieteryjne zachowanie nie oznaczają przyzwolenia na zbliżenie! Pozwolenia na seks nie można również wnioskować z faktu, że ofiara była sama na ciemnej ulicy, podróżowała samotnie pociągiem lub innym środkiem komunikacji, czy też, że była pod wpływem alkoholu.
Przemoc? obejmuje każde działanie zmierzające do złamania fizycznego oporu innej osoby lub wywarcia wpływu na jej decyzję. Nawet, jeśli ofiara nie wykorzysta wszystkich możliwych sposobów obrony, a do stosunku seksualnego wbrew jej woli dojdzie, mamy do czynienia ze zgwałceniem. Nawet obiektywnie, oceniana z punktu widzenia dorosłej osoby, niewielka siła, jeśli prowadzi do złamania oporu, jest przemocą.
Przemoc szczególnie intensywna i brutalna przerodzić się może w działanie ze szczególnym okrucieństwem zagrożone karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Przemoc nie musi być użyta bezpośrednio ? jest nią również forma szantażu.
Mamy z nim do czynienia na przykład wtedy, gdy zabiera się ofierze jakąś cenną rzecz i jej zwrot uzależnia od tego, że ofiara w celu jej odzyskania będzie zmuszona do stosunku seksualnego lub innej czynności seksualnej (np. dotykania części intymnych). Sąd oceniając wartość rzeczy stosował będzie zobiektywizowany punkt widzenia rozsądnego człowieka (cenny więc może być paszport, gdy za kilka dni wyjeżdża się w podróż, która wymaga jego posiadania, ale już ten sam paszport nie będzie mieć takiej wagi, gdy planowana podróż jest za dwa miesiące; cenne może być jedyne zdjęcie zmarłego dziecka, ale już nie własna aktualna fotografia).
Przemoc i jej groźba może być też użyta w stosunku do innej, bliskiej ofierze, osoby bądź wartościowej dla niej rzeczy (sprawca ma wyciągnięty nóż, schwycił i grozi, że skrzywdzi dziecko lub grozi zapaloną pochodnią podpalenie domu mieszkalnego). Przemoc taką traktuje się jako przemoc wobec ofiary, nawet jeśli skierowana jest na inną osobę lub rzecz.
Groźba bezprawna ? obejmuje groźbę karalną (czyli groźbę popełnienia przestępstwa na konkretnej osobie lub osobie jej najbliższej). Groźba musi mieć przy tym taki charakter, który u ofiary powoduje obawę, że zostanie spełniona, np. sprawca grozi rozgłoszenie wiadomości uwłaczającej czci ofiary lub jej najbliższych (szantaż) i milczenie uzależnia od poddania się ofiary stosunkowi seksualnemu ? ponieważ dochodzi do niego pod przymusem, jest zgwałceniem.
Podstęp ? to takie działanie, które polega na wprowadzeniu kogoś w błąd, oszukaniu, zmyleniu, wpędzeniu w zasadzkę. Podstęp może zmierzać do tego, aby ofiara podjęła decyzję, której by nie podjęła (zgoda na stosunek seksualny), gdyby podstęp nie został zastosowany (np. ofiara ma błędne przekonanie, że podejmuje współżycie z własnym partnerem lub partnerką). Podstęp ma miejsce również wtedy, gdy ofiara zostaje doprowadzona do stanu, w którym nie ma możliwości wyrażenia zgody na stosunek. Ma to miejsce, gdy sprawca podaje ofierze narkotyk, poddaje ją hipnozie i w takim stanie odbywa z nią stosunek.
UWAGA! Często w celach zgwałcenia dla pozbawienia ofiary woli stosowane są tzw. pigułki gwałtu. Środek ten, najczęściej wrzucany ofierze do napoju, powoduje wyłączenie świadomości i brak możliwości wyrażania swojej woli. Ofiara najczęściej nie pamięta samego przebiegu zdarzenia, ma do czynienia jedynie z jego skutkami. Szybko wydalany z organizmu utrudnia udowodnienie jego podania. Stąd, aby zabezpieczyć się przed nieuczciwymi zachowaniami ZAWSZE należy pilnować swoich napojów na imprezach oraz unikać przyjmowania drinków od nieznajomych. Warto zwracać uwagę, gdy osoba towarzysząca słaniając się na nogach wychodzi gdzieś z nieznaną osobą.
UWAGA! Nie stanowi podstępu i zgwałcenia obietnica ślubu w zamian za seks, nawet jeśli osoba, z którą godzisz się na stosunek od początku zakłada, że tego ślubu z Tobą nie weźmie.
Inna czynność seksualna ? jest nią każda inna czynność o charakterze seksualnym, która nie jest stosunkiem seksualnym (obcowaniem płciowym), ale związana jest z życiem płciowym danej osoby. W tym zakresie mieści się dotykanie narządów płciowych (penisa, waginy) oraz innych miejsc intymnych (np. pośladków, wewnętrznych części ud lub piersi), masturbacja, całowanie i inne pieszczoty. Zachowanie takie ma na celu pobudzenie lub zaspokojenie popędu płciowego.
Poddanie się innej czynności seksualnej ? to zachowanie polegające na wykonywaniu czynności seksualnych w stosunku do Ciebie (np. całowanie Cię, dotykanie twoich pośladków czy wnętrza ud albo piersi,) powodujące Twoją uległość, złamanie oporu i uzyskanie Twojej zgodę na wykonywanie innych czynności seksualnych na Tobie. Jeśli ofiara poddaje się temu na skutek przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, doszło do popełnienia przestępstwa.
Wykonanie innej czynności seksualnej ? to zachowanie polegające na spowodowaniu przez sprawcę, że to Ty podejmujesz inne czynności seksualne, np. obnażasz się, masturbujesz, czy też dotykasz narządów rozrodczych lub innych intymnych części ciała sprawcy lub siebie. Jeśli godzisz się na wykonanie tych czynności pod wpływem przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, doszło do popełnienia przestępstwa.
UWAGA! Motywacja sprawcy nie ma znaczenia. Czynności te nie muszą być dokonywane w celu pobudzenia lub zaspokojenia własnego popędu. Mogą być podejmowane wyłącznie w celu skrzywdzenia czy upokorzenia ofiary. Sam czyn decyduje o tym, że jest to zgwałcenie.
WAŻNE! Sprawca nie musi uczestniczyć w czynnościach seksualnych. Może doprowadzić ofiarę do poddania się lub wykonania innej czynności seksualnej w relacji z osobą trzecią.
Zgodnie z § 3 art. 197 Kodeksu karnego, zgwałcenie jest zbrodnią zagrożoną karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, w sytuacji gdy:
- sprawców było co najmniej dwóch,
- doszło do zgwałcenia dziecka poniżej 15 roku życia,
- dopuszczono się zgwałcenia w stosunku do osoby najbliższej.
Osobą najbliższą w rozumieniu art. 197 kk są:
– wstępny ? matka, ojciec, babcia, dziadek sprawcy,
– zstępny ? dziecko sprawcy, wnuk, prawnuk itd.,
– przysposobiony ? ten, kto jest przez sprawcę adoptowany,
– przysposabiający ? ten, który sprawcę adoptował (matka lub ojciec adopcyjny),
– brat, siostra (rodzeństwo) ? oznacza osoby, które mają co najmniej jednego wspólnego rodzica, nie ma znaczenia, jakie relacje prawne łączą rodziców (czy np. są małżeństwem czy nie), chodzi o rodzeństwo biologiczne (a nie np. wynikające z przysposobienia).
Szczególne okrucieństwo ? ma miejsce, gdy zgwałceniu towarzyszy zachowanie niewspółmierne do skutku przełamania oporu ofiary (zbyt intensywne lub długotrwałe).
Szczególne okrucieństwo powoduje u ofiary dodatkowe cierpienie fizyczne i psychiczne.
Ze szczególnym okrucieństwem mamy do czynienia, gdy zgwałceniu towarzyszy dotkliwe bicie ofiary, związywanie, duszenie, ciąganie za włosy, przypalanie lub nacinanie skóry ostrym narzędziem, oddawanie na ofiarę moczu itp.
Szczególne okrucieństwo ma również miejsce, gdy sprawca gwałci małe dziecko naruszając mu odbyt, waginę, organy rodne.
